قرآن به‌عنوان یکی از دو امانت پیامبر اکرم (ص) از جانب پروردگار، راهنما و زینت‌بخش زندگی بشر بر روی زمین بوده‌است. حفظ قرآن کریم به‌عنوان کلام باری تعالی، همیشه در دین اسلام جایگاه ویژه و ارزشمندی داشته است. به‌طوری که در احادیث و روایات مختلف از ائمه اطهار بارها به آن تاکید شده‌است.
قرآن کریم به‌عنوان چراغ راهنمای بشریت، در همه‌حال پیشروی زمان بوده و از این‌رو فضیلت‌های بی‌شماری برای حفظ آیات نورانی آن شمرده شده‌است.
درآیه 29 سوره عنکبوت و آیات 193 و 194 سوره شعراء به این نکته اشاره شده که جایگاه قرآن در قلب ماست. به‌علاوه پیامبر اسلام (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) همیشه مسلمانان را تشویق به حفظ و یادگیری قرآن می‌کردند و در زمان نماز یا هرفرصتی که به وجود می‌آمد به تلاوت قرآن می‌پرداختند تا صحابه به یادگیری و حفظ آن بپردازند. در ادامه بیشتر از طریق احادیث به بررسی جایگاه و اهمیت حفظ قرآن نزد پیامبر اکرم (ص) می‌پردازیم.
7 حدیث از پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) درباره فضیلت حفظ قرآن
1. در ابتدا به حدیثی در مورد مقام حافظان قرآن به واسطه حفظ کلام‌الله می‌پردازیم. رسول الله می‌فرمایند: “حَمَلَةُ القُرْآنِ هُمُ المَحْفُوفونَ بِرَحمَةِ اللهِ، المُلَبِّسونَ نُورَ اللهِ، المُعَلِّمونَ کَلامَ اللهِ مَنْ عاداهُم فَقَدْ عادَی اللهَ و مَنْ والاهُم فَقَدْ والَی اللهَ.”
رسول اکرم در این حدیث فرموده‌اند: رحمت پروردگار مشمول حافظان قرآن می‌شود. آنان حافظان نور خدا و آموزگاران کلام الله هستند و دوستی با این افراد دوستی با پروردگار خواهد بود. (منبع: مستدرک الوسائل، جلد چهارم، صفحه ۲۵۴)
2. فضیلت حفظ قرآن به حدی است که شفاعت حافظان کلام الله مورد اجابت قرار می‌گیرد. پیامبر اسلام در این‌باره فرموده‌اند: “مَنْ قَرَءَ الْقُرآنَ حَتّی یسْتَظْهِرَهُ وَ یحْفَظَهُ اَدْخَلَهُ اللهُ الْجَنَّةَ وَ شَفَعَّهُ فی عَشْرَةٍ مِنْ أَهْلِ بَیتِهِ کلِّهِمْ قَدْ وَجَبَبَتْ لَهُمُ النّارُ.”
رسول در این حدیث به این مهم اشاره کرده‌اند که هر فردی که به خواندن قرآن اصرار کند تا آن را حفظ شود، به اذن پروردگار به بهشت وارد خواهد شد و خداوند شفاعت او را برای 10 فرد از خانواده وی حتی اگر جهنم برآنها واجب شده باشد، خواهد پذیرفت. (منبع: مجمع البيان، جلد اول، صفحه 45)
3. البته در مورد بلندمرتبه بودن حافظان قرآن نزد خداوند احادیث دیگری نیز از رسول اکرم نقل شده است. پیامبر در حدیثی بیان نموده‌اند: “عَدَدُ دَرَجِ الجَنَّةِ عَدَدُ آیِ القرآنِ. فَإذا دَخَلَ صاحِبُ القُرآنِ الجَنَّةَ قیلَ لَهُ إرْقَ و اقْرَأ. لَکُلِّ آیَةٍ دَرَجَةٌ فَلا تَکونُ فَوْقَ حافِظِ القُرآنِ دَرَجَةٌ.”
در این حدیث پیامبر درباب مرتبه حافظان چنین می‌فرمایند که: زمانی‌که حافظان کلام الله به بهشت وارد شوند به آنها گفته شود که “بالا برو و قرآن را قرائت کن. هر کدام از آیات قرآن مرتبه‌ای دارند.” پس بالاترین درجه به حافظان قرآن تعلق دارد و بالاتر از مرتبه‌ای نیست. (منبع: بحارالانوار، جلد 89، صفحه 22)
4. البته حفظ قرآن پاداش دنیوی نیز دارد، در این خصوص پیامبر می‌فرمایند: “مَنْ جَمَعَ القُرآنَ مَتَّعَهُ اللهُ بِعَقْلِهِ حَتّی یَموت.” به این معنا که، هر آنکه قرآن را گردآورد، تا زمان مرگ از نعمت عقل بهره‌مند خواهد بود. (منبع: کنز العمال، جلد اول، حدیث 2318)
5. یکی دیگر از پاداش‌های دنیوی حفظ کردن قرآن، استجابت شدن دعاست. رسول الله (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) در این مورد می‌فرمایند: “مَنْ جَمَعَ القُرآنَ فَإنَّ لَهُ عِنْدَ اللهِ عَزَّوَجَلَّ دَعْوَةً مُسْتَجاتَةً إنْ شاءَ عَجَّلَها لَهُ فِی الدُّنیا و إنْ شاءَ إذْخَرَها لَهُ فِی الآخِرَة.”
پیامبر در این حدیث گفته‌اند: حافظ قرآن در نزد پروردگار یک استجابت دعا دارد که اگر حکمت خدا باشد در این دنیا مستجاب شده یا برای آخرت او نگه‌داشته می‌شود. (منبع: کنز العمال، جلد اول، حدیث 2414)
6. باوجود اینکه تا اینجای مطلب از اهمیت و فضیلت‌های حفظ قرآن گفتیم، اما مهمترین آن هنوز باقی‌مانده؛ بااهمیت‌ترین فضیلت حفظ قرآن در احادیث پیامبر، رضایت الله است. رسول اکرم در حدیثی راجع به حفظ قرآن و ارتباط آن با رضایت خداوند می‌فرمایند: “إنَّ اللهَ تَعالَی لَیَغْضِبُ فَتُسَلِّمُ الملائِکَةُ لِغَضَبِهِ فَإذا نَظَرَ إلی حَمَلَةِ القُرآنِ تَمْلَأُ رِضاً.”
پیامبر در این حدیث فرموده‌اند: زمانی که پروردگار خشمگین شوند، ملائکه تسلیم خشم خدا می‌شوند. زمانی که خدا به حافظان بنگرد، مملو از رضایت می‌گردد. (منبع: کنز العمال، جلد اول، حدیث ۲۴۸۴) رضایت الهی را می‌توان برترین فضیلت حفظ کلام الله برشمرد.
7. به گفته پیامبر اسلام حمل کردن کلام الله در قلب و ذهن، باارزش‌ترین سرمایه برای یک انسان است. ایشان در این خصوص فرموده‌اند: “لا یَنْبَغی لِحامِلِ القُرآنِ إنْ یَظِنَّ إنَّ أحَداً أُعطیَ أفْضَلَ مِمّا اُعطیَ لأنَّه لَوْ مَلِکَ الدُّنیا بأسْرِها لَکانَ القرْآنُ أفْضَلَ مِمّا مَلَکَهُ.”
معنای این حدیث گرانقدر این چنین است: شایسته نیست که حافظ قرآن اینگونه تصور کند که بهتر از حفظ قرآن چیزی به دیگران داده شده. زیرا چنانچه فردی تمام دنیا را داشته باشد، حفظ قرآن دارایی برتری برای حافظان است. (منبع: مستدرک الوسایل، جلد چهارم، صفحه 237)
رسول اکرم، حضرت علی (ع) و بسیاری دیگر از نوادگان پیامبر حافظ قرآن بوده‌اند. از آنجا که در آیه 21 سوره الاحزاب خداوند فرموده‌اند: “لَقَدْ كَانَ لَكُمْ فِي رَسُولِ اللَّهِ أُسْوَةٌ حَسَنَةٌ لِمَنْ كَانَ يَرْجُو اللَّهَ وَالْيَوْمَ الْآخِرَ وَذَكَرَ اللَّهَ كَثِيرًا” به این معنا که “رسول خدا الگوی نیکویی برای شماست. اقتدا به پیامبر از عهده تمام مدعیان ایمان برنمی‌آید، افرادی از پیامبر پیروی می‌کنند که به خدا و روز قیامت امید داشته و خدا را زیاد یاد می‌کنند.” پس ما نیز باید از آن حضرت الگو گرفته و در حفظ کل یا بخشی از قرآن تلاش کنیم.
بدون دیدگاه